Tự kỷ là một trong năm tiểu lọai của nhóm bệnh Rối loạn phát triển lan tỏa (Pervasive Developmental Disorders – PDD). Đây là căn bệnh được phỏng đoán là có nguyên nhân từ những hoạt động bất thường của hệ thần kinh người bệnh, làm cho khả năng phát triển trên các mặt ngôn ngữ, hành vi, và các ứng xử của cá nhân ấy bị giới hạn, cùn mòn hoặc sai lệch. (Phạm Toàn – Lâm Hiếu Minh (2014), Thấu hiểu và hỗ trợ Trẻ Tự kỷ, NXB Trẻ, TPHCM).
Tuy nhiên, thường các phụ huynh thường không nhận biết con mình bị tự kỷ. Đa số các phụ huynh đưa trẻ đến phòng khám vì dấu hiệu chậm nói hoặc gọi không quay lại. Sau khi được các chuyên gia đánh giá về tình trạng của trẻ, phụ huynh thường được đề nghị cho trẻ đi can thiệp ở các môi trường giáo dục chuyên biệt để cải thiện các lĩnh vực chậm kém của trẻ. Thời gian vàng để can thiệp cho trẻ là trước 36 tháng, vì đây là giai đoạn tối ưu để trẻ học tập và cải thiện khả năng ở tất cả các lĩnh vực phát triển.
Trong thực tế, nhiều phụ huynh không nhận biết được các vấn đề khó khăn trẻ đang gặp phải, sau 03 tuổi mới đưa trẻ đến thăm khám và được hướng dẫn can thiệp. Truyền thông đại chúng cũng có những thông tin chưa chính xác về ‘tự kỷ’ dẫn đến nhiều phụ huynh nghĩ rằng trẻ phải ‘ngồi một chỗ’ hay bị ba mẹ bỏ bê mới có thể bị tự kỷ. Chính vì thế dẫn đến hiện tượng trẻ được can thiệp trễ, hiệu quả can thiệp không cao.
Tự kỷ không phải là một bệnh hiếm
- Cứ sáu trẻ thì có một trẻ được xác đinh là có những rối loạn về phát triển hoặc/và các vấn đề về hành vi
- Cứ 88 trẻ thì có một trẻ được chẩn đoán có các rối loạn phổ tự kỷ
- Những dấu hiệu của rối loạn phát phát triển thường rất nhỏ và dễ bị bỏ sót
Lắng nghe phụ huynh
- Những dấu hiệu sớm của tự kỷ thường biểu hiện trước 18 tháng
- Cha mẹ thường có những lo lắng về những điều không bình thường của con
- Cha mẹ thường đưa ra những thông tin tổng quát chính xác và quan trọng
- Khi cha mẹ không tự nhận thấy những điều lo lắng, các chuyên gia tâm lý sẽ cần hỏi thêm phụ huynh nếu phát hiện điều gì bất ổn
Hành động sớm
- Tầm soát và theo dõi là một việc quan trọng mà các chuyên gia tâm lý sẽ thực hiện cho con bạn khi đến khám
- Nhận biết những khác biệt nhỏ về sự phát triển bình thường và không bình thường
- Chuyên gia tâm lý sẽ tìm các dấu hiệu ‘báo động đỏ’ trong sự phát triển của trẻ
- Sử dụng những công cụ tầm soát có độ tin cậy để xác định sớm vấn đề bất thường
- Cải thiện chất lượng cuộc sống cho trẻ và gia đình thông qua những can thiệp chuyên biệt sớm
Liên hệ
- Với các chương trình giáo dục chuyên biệt để can thiệp sớm (không chờ đợi có chẩn đoán mới can thiệp)
- Với các chuyên gia về tự kỷ để có một cái nhìn chung về chẩn đoán
- Với các chuyên gia thính học để loại trừ vấn đề suy giảm thính lực
- Các nguồn hỗ trợ của địa phương, cộng đồng
Giám sát
- Lên lịch hẹn để theo dõi và thảo luận cách đầy đủ về những vấn đề lo lắng
- Tìm hiểu về những vấn đề được xem là có thể có liên quan đến tự kỷ như động kinh, các vấn đề về dạ dày – ruột, giấc ngủ, hành vi…
- Phụ huynh cần được cung cấp những kiến thức mới được cập nhật về tự kỷ
- Gia đình cần được cung cấp những chương trình can thiệp sớm tại nhà, trường chuyên biệt, các dịch vụ chăm sóc thay thế, các chính sách của bảo hiểm
- Tiếp tuc giám sát và xem những dấu hiệu của tự kỷ xuất hiện sau đó và/ hoặc những rối loạn phát triển khác
- Tiếp tục cung cấp các dịch vụ y tế tại nhà