- ĐỊNH NGHĨA
Suy dinh dưỡng là hậu quả của tình trạng thiếu năng lượng và thiếu các chất dinh dưỡng trong thời gian dài làm ảnh hưởng đến sức khỏe và quá trình tăng trưởng của cơ thể.
Suy dinh dưỡng ở trẻ tuổi tiểu học cao hơn các cấp học khác. Trẻ em ở vùng nông thôn, vùng sâu vùng xa, vùng thường xuyên bị thiên tai lũ lụt, trẻ sinh ra trong những gia đình khó khăn có nguy cơ suy dinh dưỡng cao hơn.
Trẻ bị suy dinh dưỡng thể nhẹ và vừa ít được gia đình chú ý tới vì trẻ trông bề ngoài vẫn bình thường. Trong một cộng đồng có nhiều trẻ suy dinh dưỡng, chúng ta càng khó nhận biết được vì chúng đều "nhỏ bé" như nhau. Do đó, suy dinh dưỡng trẻ em cần được sự quan tâm của mọi người.
- NGUYÊN NHÂN
- 2.1.Chế độ ăn thiếu năng lượng, các chất dinh dưỡng
Thường trong chế độ ăn của trẻ em suy dinh dưỡng bị thiếu chất đạm, chất béo, thiếu thức ǎn có nguồn gốc động vật, rau xanh, trái cây.
Đây là nhóm nguyên nhân thường gặp nhất, chủ yếu do gia đình, bản thân các em thiếu kiến thức dinh dưỡng.
Thường gặp nhất là mắc các bệnh nhiễm khuẩn đường hô hấp, đường tiêu hóa, các bệnh ký sinh trùng. Đặc biệt là tiêu chảy kéo dài, bệnh lao.
Bệnh lý bất dung nạp: hiếm gặp.
- PHÂN LOẠI SUY DINH DƯỠNG
Suy dinh dưỡng được chia ra thành 3 loại: suy dinh dưỡng thể nhẹ cân, suy dinh dưỡng thể thấp còi và suy dinh dưỡng thể gầy còm.
Suy dinh dưỡng thể nhẹ cân là trẻ rất nhẹ cân so với cân nặng chuẩn theo tuổi. Đây là chỉ số suy dinh dưỡng thường được sử dụng phổ biến trong đánh giá và trong báo cáo tình trạng dinh dưỡng ở trẻ em.
Suy dinh dưỡng thể thấp còi là trẻ rất thấp so với chiều cao chuẩn theo tuổi. Chỉ số này ngày càng được quan tâm hơn trong vài năm gần đây. Tuy trẻ không còn thiếu cân nhưng trẻ vẫn còn bị thiếu chiều cao do hậu quả của chế độ ăn thiếu dinh dưỡng kéo dài và nếu không can thiệp sẽ ảnh hưởng đến tầm vóc của các thế hệ người trưởng thành sau này.
Suy dinh dưỡng thể gầy còm tức là trẻ nhẹ cân hơn so với trẻ cùng chiều cao. Thể suy dinh dưỡng này ít gặp và thường gặp trong các trường hợp nạn thiếu ăn cấp thời như trong thiên tai, chiến tranh.
Để chẩn đoán suy dinh dưỡng hay thừa cân béo phì, các nhà dinh dưỡng sử dụng các chỉ số cân nặng theo chiều cao, chiều cao theo tuổi và cân nặng theo tuổi, chỉ số khối cơ thể để đánh giá. Chuẩn dùng để so sánh cân nặng và chiều cao được gọi là quần thể tham khảo và quần thể tham khảo hiện nay đang dùng là của Tổ chức Y tế thế giới năm 2007. Suy dinh dưỡng được xác định dựa vào các chỉ số nhân trắc như: cân nặng theo tuổi, chiều cao theo tuổi, chỉ số khối của cơ thể (BMI)
- HẬU QUẢ CỦA SUY DINH DƯỠNG
Suy dinh dưỡng là nguyên nhân trực tiếp quan trọng làm chậm phát triển thể chất, hạn chế sự phát triển thể lực và tầm vóc. Nếu để suy dinh dưỡng kéo dài sẽ làm chậm phát triển cả mô cơ, mô xương nên dẫn đến chậm phát triển cả thể lực và tầm vóc của trẻ về sau. Khi trưởng thành trẻ sẽ thấp lùn.
Tăng nguy thiếu các vi chất dinh dưỡng quan trọng như thiếu sắt, thiếu vitamin A, thiếu kẽm, thiếu iod, …gây chán ăn và thiếu các vi chất dinh dưỡng trên lại tiếp tục duy trì và làm nặng hơn tình trạng suy dinh dưỡng của trẻ, tạo ra một vòng xoắn lẩn quẩn.
Trẻ suy dinh dưỡng thường hay mắc các bệnh nhiễm trùng tái diễn như viêm họng, viêm phổi, tiêu chảy, viêm da…do suy dinh dưỡng làm suy yếu hệ miễn dịch của cơ thể.
Suy dinh dưỡng có thể làm chậm phát triển tâm thần do ảnh hưởng đến sự phát triển của não, làm suy giảm các chức năng tư duy, nhận thức, kém tập trung nên học tập kém hiệu quả.
Giảm khả năng khả năng lao động cả thể lực lẫn trí lực, không thể đảm trách tốt các công việc có liên quan đến thể lực như không thể thắng trong các cuộc thi đấu tranh tài về thể thao; làm việc trí óc kém hiệu quả, ảnh hưởng tiêu cực đến vấn đề đào tạo và phát triển nhân lực, nhân tài cho đất nước.
- BIỂU HIỆN CỦA SUY DINH DƯỠNG
Biểu hiện thường gặp của tình trạng suy dinh dưỡnglà trẻ chậm lớn lớn, phụ huynh có thể không để ý nên coi trẻ vẫn bình thường.Nếu để ý sẽ thấy tầm vóc trẻ thường nhỏ hơn trẻ cùng trang lứa. Khi được theo dõi cân nặng và chiều cao sẽ phát hiện trẻ bị nhẹ cân hoặc có chiều cao thấp hơn chuẩn của trẻ bình thường.
Ngoài ra các biểu hiện về sự suy giảm các chỉ số nhân trắc, trẻ suy dinh dưỡng có thể kèm các biểu hiện như:
- Rối loạn tiêu hóa: biếng ăn, hay tiêu chảy, tiêu phân sống
- Rối loạn thần kinh: buồn bực, kém linh hoạt, dễ bị kích thích, rối loạn giấc ngủ (ngủ ít, trằn trọc, thức giấc, khó ngủ…).
- Hay nhiễm trùng tái diễn: viêm đường hô hấp, tiêu chảy, viêm da tái đi tái lại…
- Chậm phát triển tâm thần vận động: thờ ơ, chậm chạp, đi đứng, chạy nhảy yếu.
- Biến đổi ở da cơ: da niêm xanh; cơ kém phát triển, teo, nhão.
- NGUYÊN TẮC PHỤC HỒI SUY DINH DƯỠNG
Đối với trẻ bị suy dinh dưỡng nặng kèm theo các biến chứng như suy nhược, nhiễm trùng hô háp, tiêu chảy: cần điều trị tích cực tại bệnh viện
Đối với trẻ bị suy dinh dưỡng vừa và nặng không biến chứng: cần cho trẻ khám tại các cơ sở y tế địa phương để được điều trị và theo dõi thường xuyên quá trình phục hồi của trẻ.
- 6.1.Chế độ ăn phục hồi dinh dưỡng
Chế độ ăn cần xây dựng đạt mức năng lượng và các chất dinh dưỡng cần thiết theo lứa tuổi, giới tính, mức độ suy dinh dưỡng.
Tăng đậm độ năng lượng trong khẩu phần ăn của trẻ bằng cách dùng thêm dầu mỡ, chọn thực phẩm giàu năng lượng và các chất dinh dưỡng, dùng một số enzym trong các hạt nảy mầm để làm tăng đậm độ dinh dưỡng của thức ăn.
Chú ý chế biến thức ăn hợp khẩu vị của trẻ.
- 6.2.Điều trị các bệnh kết hợp
Thiếu vi chất như thiếu máu dinh dưỡng, thiếu kẽm, thiếu vitamin A, thiếu iod…
Điều trị các bệnh nhiễm trùng hô hấp, tiêu chảy, nhiễm giun sán …và các rối loạn khác như: rối loạn giấc ngủ, rối loạn hấp thu và các rối loạn chuyển hoá.
Cho trẻ vận động, chơi đùa, chạy nhảy ngoài trời.
Dành tình cảm, chăm sóc thương yêu trẻ.
Cho trẻ ngủ ngủ sớm vào buổi tối trước 9 giờ, để trẻ ngủ đủ giấc theo nhu cầu riêng của trẻ, không đánh thức trẻ dậy sớm. Ngủ trưa đầy đủ ít nhất là 60 phút
- 6.4.Theo dõi quá trình phục hồi tại nhà và tại trường
Theo dõi quá trình hồi phục thông qua các chỉ số nhân trắc, BMI và theo dõi biểu đồ tăng trưởng
Theo dõi phát triển tâm thần - vận động, giấc ngủ và các bệnh tật đi kèm.
Tái khám hàng tháng và có thể sớm hơn tùy theo bệnh trạng, tiếp tục hướng dẫn dinh dưỡng và chăm sóc trẻ tại nhà.
- DỰ PHÒNG SUY DINH DƯỠNG TRONG NHÀ TRƯỜNG